Η γη στον Κάτω Κόσμο βράζει. Είναι Τετάρτη. Και όπως κάθε δεύτερη Τετάρτη, κάθε μήνα εδώ και τριάντα χρόνια, η Αχώ στέκεται δίπλα στο μεγάλο τραπέζι, ανακατεύει το βαρύ χαρμάνι του καφέ και κοιτάζει έξω από το παράθυρο. Προσδοκώντας, περιμένοντας. Για πόσο ακόμα;
Η νουβέλα της Μαριλένας Παππά Το τελευταίο εμπόδιο, είναι ένα μείγμα ποιητικού λόγου και υπερρεαλισμού, με σκηνές βγαλμένες από ελληνικά τοπία. Οι λέξεις που χρησιμοποιεί έχουν γεύσεις και μνήμες από αλμύρα, γαλάζιους ουρανούς και λευκά βότσαλα.
Η συγγραφέας ισορροπεί ανάμεσα στο σύγχρονο ελληνικό λογοτεχνικό ρεύμα και σε επιρροές από κλασικούς Έλληνες πεζογράφους, δημιουργώντας ένα δικό της απόκοσμο σύμπαν: Μια μικρή σύγχρονη αρχαία τραγωδία.
*Κατηγορίες: Ελληνική Λογοτεχνία, Βακχικόν Πεζά
Κείμενο: Μαρία Μπακάρα
Επιμέλεια: Χρύσα Βασιλείου
Η Μαριλένα Παππά είναι μία πολυγραφότατη συγγραφέας, η οποία αρέσκεται να καταπιάνεται με διαφορετικά λογοτεχνικά είδη. Από τα αγαπημένα μου έργα της είναι τα παιδικά της βιβλία, καθώς θεωρώ πως το παιδικό βιβλίο είναι δύσκολο και απαιτητικό ως προς τη δημιουργία του και, καθώς τα κριτήριά μου είναι πολύ πιο αυστηρά σε ό,τι αφορά την παιδική λογοτεχνία, θεωρώ ότι η κ. Παππά γράφει άψογα βιβλία για παιδιά. Όταν λοιπόν έφτασε στα χέρια μου το νέο της βιβλίο, με τίτλο Το τελευταίο εμπόδιο, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν, ήμουν σίγουρη πως θα διαβάσω ένα καλογραμμένο κείμενο. Η πραγματικότητα, όμως, με καθήλωσε.
Αρχικά εντυπωσιάστηκα από το λιτό εξώφυλλο του βιβλίου, το οποίο τόσο ταιριαστά δένει με την ιστορία. Μια ιστορία που ο αφηγητής ξεδιπλώνει αμέσως, τοποθετώντας την πρωταγωνίστρια, Αχώ, σε ένα σκηνικό που θυμίζει μονόπρακτο και τη συνδέει άμεσα με τη φύση.
W2QA
Η Αχώ ζει χρόνια απομονωμένη, ερχόμενη σε επαφή μόνο με τον Μανώλη. Ο χωροχρόνος δεν προσδιορίζεται και μοιάζει να μην έχει σημασία. Μέσα σε μόλις εφτά κεφάλαια ξετυλίγεται η ιστορία της, μια ιστορία τόσο τρομακτικά γνώριμη που θες να είναι ξένη, άγνωστη. Η συγγραφέας, με γλώσσα άκρως λυρική, χτίζει λιτά σκηνικά και μέσα στην απόλυτη λογοτεχνικότητα της πένας της μας παραδίδει ένα κείμενο με πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης. Οι εσωτερικοί μονόλογοι της ηρωίδας ερμηνεύονται με διαφορετικό τρόπο από τον κάθε αναγνώστη. Και αυτό είναι το σπουδαίο με το Τελευταίο εμπόδιο.
Πρόκειται για μία υπερρεαλιστική νουβέλα, η οποία αποδομεί τα ουσιοκρατικά στερεότυπα -την ίδια στιγμή που τα χρησιμοποιεί- και βάζει στον αναγνώστη τα γυαλιά της κριτικής σκέψης σε σχέση με τη θρησκεία, τα φύλα, τον καπιταλισμό, τον θεσμό της οικογένειας, τη συλλογική σκέψη και τον ιστορικό υλισμό. Με άρρητο τρόπο και διακειμενικές -από την αρχαία τραγωδία, τη μυθολογία, τη θρησκεία, την ποίηση- η συγγραφέας παραδίδει ένα φιλοσοφικό μυθιστόρημα, το οποίο αναφέρεται και σε ένα ζήτημα που σπάνια αγγίζεται από τη λογοτεχνία, ενώ εξαντλείται σε δοκιμιακό επίπεδο: την κυριαρχία του ανθρώπου επί της φύσης και του ανθρώπου προς τον συνάνθρωπό του. Αν προσέξει κάποιος πίσω από τις λέξεις της Μαριλένας Παππά, θα διαπιστώσει ότι αυτό που την απασχολεί, κυρίαρχα, είναι οι σχέσεις εξουσίας και ο τρόπος με τον οποίο παράγεται πολιτική μέσω της γλώσσας.
Νομίζω πως είναι από τις φορές που ένα βιβλίο δεν μπορεί να διαβαστεί μόνο μία φορά. Δεν πρέπει να διαβαστεί μόνο μία φορά. Κάθε ανάγνωση αποκαλύπτει κάτι νέο. Κάθε λέξη της συγγραφέως αποκτά καινούριο νόημα στην εκάστοτε ανάγνωση. Και αυτό είναι μια λογοτεχνική νίκη.
