Κείμενο: Μαρία Μπακάρα
Επιμέλεια: Χρύσα Βασιλείου “The path to paradise begins in hell.” Dante Alighieri
Διαβάζοντας το καινούριο βιβλίο της Έλενας Αντωνίου, Για έναν χαμένο παράδεισο, το οποίο κυκλοφορεί από τη σειρά Silk των εκδόσεων Bell, δεν μπόρεσα να μη συλλογιστώ για την ύπαρξη του μοτίβου της αλλαγής προς το καλύτερο που φέρνει ο έρωτας στη ζωή κάποιου. Για τα σκοτάδια που φωτίζει η συντροφικότητα και για την ολοκλήρωση που προσφέρει σε μια ψυχή η ύπαρξη του εραστή της. Έχουμε ανάγκη, άραγε, ακόμα ένα βιβλίο που διαχειρίζεται τις ανθρώπινες σχέσεις τόσο στερεοτυπικά; Που θεωρεί ότι για να ξεπεράσει κάποιος ήρωας τα αδιέξοδά του χρειάζεται να ερωτευτεί;
Ξεκινώντας την ανάγνωση του βιβλίου της Έλενας Αντωνίου, προσδοκούσα -γνωρίζοντας την πένα της και το ότι είναι πολυγραφότατη- πως θα διάβαζα κάτι καλογραμμένο. Αυτό που σίγουρα δεν περίμενα είναι να χαθώ στις λέξεις μιας ιστορίας που έχει την ικανότητα να σε μεταμορφώσει σε αποσυνάγωγο ερευνητή της δικής σου κρυφής αλήθειας, πέρα από έρωτες, σχέσεις, οικογένειες. Να σε φέρει αντιμέτωπο με την προσωπική σου κόλαση – όχι για να τη φωτίσεις, αλλά για να συνειδητοποιήσεις πως ο παράδεισος είναι μια επιλογή που μπορείς να κάνεις, όσο κι εάν καίγεσαι από τις αμαρτίες
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου ταξιδεύουμε στη Φλωρεντία της Ιταλίας, όπου ο γοητευτικός Αλεσάντρο προσπαθεί να διαχειριστεί τον θάνατο του πατέρα του, αλλά και την απροσδόκητη κληρονομιά του. Ο κάθε άλλο παρά φιλότεχνος Ιταλός καλείται να διαχειριστεί την τεράστια συλλογή σπάνιων έργων τέχνης που του κληροδότησε ο αποθανών, την ίδια στιγμή που πρέπει να διαχειριστεί το ότι δεν θα μπορέσει να προφέρει τη λέξη «πατέρα» ποτέ ξανά. Η δυναμική Εύα φτάνει στην Ιταλία έπειτα από πρόσκληση της μητριάς του Αλεσάντρο, ώστε να τον βοηθήσει, με τις γνώσεις και την εμπειρία της, στη διαχείριση της κληρονομιάς του. Η έντονη και απρόσμενη ερωτική έλξη που αισθάνονται ο ένας για τον άλλον βγάζει στην επιφάνεια τα μυστικά και τα σκοτάδια τους, την κόλαση στην οποία καίγεται ο καθένας. Κανείς όμως δεν θέλει να προχωρήσει προς τον δρόμο του παραδείσου.
Το βιβλίο Για έναν χαμένο παράδεισο είναι εξαιρετικά καλογραμμένο, γεμάτο διακειμενικές αναφορές στην τέχνη της Αναγέννησης και την κλασική λογοτεχνία. Είναι φανερό από την επιλογή του τίτλου, των χώρων, των ονομάτων, ότι η συγγραφέας έκανε φοβερή έρευνα, υπήρξε ιδιαίτερα σχολαστική και τοποθέτησε την κάθε λέξη, την κάθε περιγραφή, την κάθε εξέλιξη με προσοχή και ακρίβεια. Η Έλενα Αντωνίου έγραψε μια υπέροχη ιστορία αγάπης, γεμάτη Ιταλία, τέχνη, έρωτα, πάθος, μυστήρια, μυστικά και ενδιαφέρουσα πλοκή. Όσο διαβάζεις, νιώθεις να περπατάς στους δρόμους της Ιταλίας, να θαυμάζεις τα μουσεία της, να εντυπωσιάζεσαι από τις μυρωδιές και τα χρώματά της. Νιώθεις τον ήλιο της να σου ζεσταίνει το πρόσωπο. Αυτό όμως που κλέβει τις εντυπώσεις είναι οι ήρωες που δημιούργησε η συγγραφέας.
Η κυρία Αντωνίου χτίζει προσεκτικά τα ψυχογραφήματα των ηρώων της και τους παραδίδει άρτιους στους αναγνώστες. Τόσο άρτιους, που καταλαβαίνεις πόσο ατελείς είναι. Ο κάθε ήρωας έχει το παρελθόν του -το οποίο κρύβει συνειδητά- και κάθε αντίδρασή του, κάθε κουβέντα του, κάθε πράξη του είναι απόλυτα συνυφασμένη με το ψυχολογικό του προφίλ. Ο Αλεσάντρο -ίσως ο χαρακτήρας με τον οποίο ταυτίστηκα περισσότερο- επιθυμεί να διαχειριστεί το πένθος του έτσι όπως έχει μάθει να πορεύεται στη ζωή του: μόνος του. Η Εύα επιθυμεί να βγει στο φως χωρίς να φανούν οι πληγές της, χωρίς να ρίξει την πανοπλία της. Γύρω τους άνθρωποι που τους αγαπούν ή τους πολεμούν, άψογα χορογραφημένοι ώστε να μη μένουν στο περιθώριο, αλλά να μας διηγούνται τη δική τους ιστορία, ακόμα κι όταν δεν μας λένε τίποτα.
Και τελικά, έχουμε όντως ανάγκη ακόμα μία ιστορία στην οποία ο έρωτας αλλάζει προς το καλύτερο τους σκοτεινούς πρωταγωνιστές; Ναι, την έχουμε. Είναι υπέροχο να διαβάζεις ιστορίες που σε ψυχαγωγούν, σε μαγεύουν, σε ταξιδεύουν εκεί που δεν ονειρεύτηκες ότι θα πας. Όμως ο Χαμένος παράδεισος της Αντωνίου δεν είναι ένα τέτοιο βιβλίο. Είναι ένα βιβλίο τόσο προσωπικό, τόσο εσωτερικό, τόσο ψυχογραφικά ρεαλιστικό, που κατά την ολοκλήρωση της ανάγνωσης διαπιστώνεις πως δεν μιλάει για την ουτοπική αλλαγή που φέρνει ο έρωτας, αλλά για την αναγκαιότητα του να ξέρεις ποιος είναι. Τον καθημερινό αγώνα του ανθρώπου με την απώλεια, την ανασφάλεια, την ασχήμια της κοινωνίας, τον θρήνο, την ελπίδα, το πάθος. Μέσα από τις πράξεις μας, ουσιαστικά επιλέγουμε το ένα: αν θα περπατήσουμε προς το φως ή το σκοτάδι. Αυτό το βιβλίο ουσιαστικά χαρτογραφεί τα μονοπάτια που ενώνουν την κόλαση με τον παράδεισο κι αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι πως η αλλαγή και η ολοκλήρωση ενός ανθρώπου δεν αφορά τον έρωτα, αλλά τον προσωπικό αγώνα. Μόνο ως μονάδα μπορεί κάποιος να είναι ολοκληρωμένος. Μόνο τότε μπορεί να ζήσει ευτυχής στον χαμένο του παράδεισο.
