«…Θα την παντρευτώ πατέρα; Αυτό μου λες; Αυτό θέλεις να κάνω;».
Αυτό του ζήτησε και αυτό έκανε. Η δειλία του εικοσάχρονου Παύλου να αντιδράσει στις εντολές του αυταρχικού και σκληρού πατέρα, εκείνο το απόγευμα του 1972, αλλάζει την τροχιά του κύκλου της ζωής του. Ένας γάμος σημαδεύεται με θάνατο κι ένα παιδί μεγαλώνει με ψέματα κι απουσίες. Λάβα στη ψυχή του Παύλου η αλήθεια κι
όσο περνούν τα χρόνια, η τροχιά του κύκλου του τον φέρνει όλο και πιο κοντά στη μέρα της κρίσεως.
Όσο για τον μικρό του αδερφό, τον Φίλιππο, επιλέγει τη φυγή από την πατριαρχική κυριαρχία. «…Αν έκανα παιδί με τη σωστή γυναίκα, θα άξιζε περισσότερο να ζήσει; Έτσι πάει; Του κύκλου μας… Αυτοί οι κύκλοι μας έπνιξαν, θηλιά στον λαιμό έγιναν!». Μα η ευτυχία χαλιέται στα δύσκολα κι ο πόνος μετατρέπει το πάθος του έρωτα σε κάτι πιο δυνατό κι επικίνδυνο, σε πάθος του μίσους. Ο Φίλιππος θυσιάζει στον βωμό του εγωισμού το μπλε που τον πρόδωσε, κόβοντας αυτό που φοβάται να λύσει. Γίνεται ατσάλι κοφτερό, θυσιάζοντας ακόμη και το ίδιο του το παιδί, προκειμένου να προστατέψει τον εγωισμό του.
Κι άνοιξαν οι κύκλοι κι έγιναν τα λάθη και τα σωστά αλυσίδες, συνδέοντας ζωές κι επιλογές, αλήθειες και ψέματα, αδιέξοδα και διεξόδους.
Πόσο σωστά τους αγάπησε τελικά ο σκληρός πατέρας τους και πόσο σωστά αγάπησαν οι ίδιοι τα παιδιά τους; Επανάληψη ή μοίρα; Και ποια η διαφορά μεταξύ έρωτα κι αγάπης; Αν η αγάπη κινεί βουνά, το πάθος του έρωτα τι κάνει; Είναι η κόκκινη κλωστή που συνδέει τις ψυχές άλλη στην αγάπη κι άλλη στο μίσος; Κι αν στο μίσος δεν κοπεί, τι γίνεται; Από κλωστή αλυσίδα; Τι ορίζει τις ζωές, οι επιλογές ή τα γραμμένα; Και τι γίνονται οι κύκλοι όταν συγκρουστούν με τα ανθρώπινα λάθη και πάθη; Θρύψαλα;
Κείμενο:Αγγελική Κατσιμάρδου
Διαβάζοντας το βιβλίο «Μπλε-Κύκλοι από θρύψαλα» της Στάλως Φωτιάδου, από τις Πρότυπες Εκδόσεις Πηγή, συνειδητοποιεί κανείς ότι το μόνο σίγουρο είναι ότι η ζωή είναι κύκλοι. Κύκλοι και ανακύκλωση μαζί. Γεννιόμαστε και πεθαίνουμε και στο ενδιάμεσο ζούμε προσχεδιασμένες και προδιαγεγραμμένες ζωές και ελάχιστοι είναι εκείνοι που καταφέρνουν να σπάσουν αυτούς τους κύκλους και να χαράξουν δική τους πορεία.
Ο Παύλος, ο Λέανδρος και ο Φίλιππος μεγαλώνουν κάτω από την αυστηρότητα και την σκληρότητα του πατέρας τους Στέφανου Μαράντη. Σαν παιδιά γνώρισαν την αγάπη της μητέρας τους Σοφίας, αλλά ακόμα περισσότερο το κραταιό χέρι του πατέρα τους, που τους σημάδεψε και καθόρισε την πορεία τους στην ζωή.
Ο Παύλος, ακολουθώντας τον δικό του κανόνα επιβίωσης, αφέθηκε πιόνι στα χέρια του πατέρα του και ακολούθησε την ζωή που του επέλεξε και του επέβαλε και κατέληξε με «αίμα στα χέρια του» και βαριά συνείδηση. Ο Λέανδρος, θα έλεγα ότι είχε την τύχη να είναι το μεσαίο παιδί της οικογένειας και, ίσως, του δόθηκε περισσότερη ελευθερία επιλογής. Ο ίδιος έκανε έναν πετυχημένο γάμο με την Υβόννη, την γυναίκα που αγάπησε και έχτισε μια αρκετά ισορροπημένη οικογένεια… ή έτσι νόμιζε. Ο Φίλιππος όμως, το στερνοπούλι και πιο ατίθασο τέκνο, εναντιώθηκε στην βουλή του πατέρα του και πλήρωσε σκληρά το τίμημα. Επέλεξε την Λιλή και βρέθηκαν με ένα παιδί στην αγκαλιά, όντες και οι δύο ακόμη παιδιά. Η Λιλή, από την άλλη, και η ίδια παιδί χωρίς πατέρα και μιας προβληματικής γυναίκας, της Ζέτας που κινούνταν στα όρια του νόμιμου, είχε τα δικά της προβλήματα και ανασφάλειες να αντιμετωπίσει. Μεγαλωμένη σε ένα περιβάλλον αποστασιοποίησης και απόκτησης εύκολου χρήματος έκανε το μοιραίο λάθος και οδήγησε στην διάλυση της σχέσης της με τον Φίλιππο.
Ο κεντρικός χαρακτήρας αυτού του βιβλίου είναι ο Φίλιππος. Ο Φίλιππος, παρ’ όλο που εναντιώθηκε στον πατέρα του και τον καταδίκασε για την αδέκαστη και άκαμπτη στάση του, ήταν αυτός που τον μιμήθηκε περισσότερο απ’ όλους. Αυτό που έμαθε ήταν η βία από τον αρχηγό-πατέρα του και αυτήν την βία άσκησε στην Λιλή. Μην ξεχνάμε, βέβαια, το χρονικό πλαίσιο της ιστορίας. Δεκαετίες 60-70, ο αρχηγός-πατριάρχης της οικογένειας είναι ο άντρας και παρ’ όλο που έχει αρχίσει το φεμινιστικό κίνημα και η απελευθέρωση της γυναίκας, στην Ελλάδα είμαστε ακόμα μακριά. Όποτε και η Σοφία βλέπει αλλά δεν μιλά, γιατί αυτή είναι η επικρατούσα άποψη μέσα της, με αυτήν μεγάλωσε: ο πατέρας έχει πάντα δίκιο.
Κατά την άποψή μου, όλοι ήρωες του βιβλίου είναι κομπάρσοι της ζωής. Άλλοι, πριν από αυτούς, με συμπεριφορές, καθόρισαν την δική τους ζωή, τις δικές τους αντιδράσεις και δημιούργησαν πιστά αντίγραφα αυτών των συμπεριφορών. Ακόμα και ο Φίλιππος, που υπέφερε από τον βίαιο χαρακτήρα του πατέρα του, δεν κατάφερε να ξεφύγει από αυτόν τον «κύκλο» βίας και τον μιμήθηκε. Ακόμα και ο Λέανδρος, που είχε περισσότερες ελευθερίες από τα αδέλφια του και πήρε τις δικές του αποφάσεις, ακόμα και αυτός ακολούθησε τα βίαια βήματα του πατέρα του και αργότερα πλήρωσε το τίμημα. Ο Παύλος, φυσικά, ακολούθησε κι αυτός το δικό του πρότυπο. Όχι αυτό του πατέρα-σατράπη, αλλά αυτό της μητέρας-ᾱκόλουθου. Υποτάχθηκε στην μοίρα του, γιατί αυτό το παράδειγμα είχε από την Σοφία. Όταν ο άνθρωπος γνωρίζει συγκεκριμένες συμπεριφορές στην ζωή του, αυτές μαθαίνει και επαναλαμβάνει και τα τρία αδέλφια αυτό μας απέδειξαν.
Υπάρχει κάποια στιγμή που ο Φίλιππος αναφέρει στο βιβλίο ότι και η Λιλή ήταν ανώριμη και ο ίδιος είχε «δύο παιδιά να μεγαλώσει». Αυτό ίσως απεδείχθηκε και το μοιραίο λάθος του στην σχέση του με την Λιλή. Συμπεριφέρθηκε περισσότερο πατρικά και την εξουσίασε, εξωθώντας την σε τραγικά λάθη. Ένα ζευγάρι καταδικασμένο από την αρχή να αποτύχει, αφού δεν υπήρχε ισότητα και ισονομία στις αποφάσεις. Ο Φίλιππος χάραζε ρότα και διέταζε και η Λιλή ακολουθούσε. Ο Φίλιππος ήταν ο άντρας του σπιτιού –αυτό το πρωτότυπο είχε στο πατρικό του– και αυτό ήξερε και επέβαλε και στο δικό του σπιτικό. Συμπεριφέρθηκε στην Λιλή σαν παιδί και ακολούθησε κατά γράμμα το παράδειγμα του πατέρα του. Την πέταξε έξω από την ζωή του και δεν την συγχώρεσε ποτέ.
Το μεγάλο πρόβλημα των ηρώων μας είναι ότι δεν μιλάνε. Δεν μίλησε ο Ιάσονας και άφησε τραύματα στον γιο του. Δεν μίλησε ο Στέφανος και αποξενώθηκε από τα παιδιά του. Δεν μίλησε η Σοφία και άφησε την ζημιά να μεγαλώσει και να καταστρέψει. Δεν μίλησε ο Παύλος και έγινε πιόνι στα χέρια του πατέρα του και συνέβαλε σε μια απώλεια. Δεν μίλησε η Όλγα και έχασε μια ζωή –την δική της ζωή και των παιδιών της. Δεν μίλησε η Λιλή και έχασε τον άντρα και τον γιο της. Δεν μίλησε η Ζέτα και κατρακύλησε στην ζωή.
Η πένα της κας Φωτιάδου είναι, με την σφιχτοδεμένη πλοκή και την συνεχή και ακατάπαυστη ροή της ιστορίας, προσδίδει περισσότερη ένταση, αφού αναλύει σε βάθος τόσο την ψυχοσύνθεση των ενήλικων χαρακτήρων, όσο και των παιδικών ψυχών, παρουσιάζοντάς μας άρτια και βαθιά ψυχογραφήματα. Η ιστορία διατηρεί μια ένταση από την πρώτη σελίδα, που την ακολουθεί έως το τέλος και θα έλεγα ότι την κορυφώνει κιόλας, αφήνοντάς μας διψασμένους για περισσότερο. Όμορφη γραφή, που διατηρεί μια συνέπεια ως προς τις προσδοκίες του αναγνώστη και της εξέλιξής της, αφού δεν μας απογοητεύει ούτε στιγμή.
Κύκλοι, λοιπόν, είναι η ζωή, που επαναλαμβάνονται και όταν κάποιος προσπαθεί να ανακόψει την πορεία τους άλλοι θρυμματίζονται και άλλοι ραγίζουν. Καταφέρνουν και μένουν όρθιοι, αλλά είναι για πάντα ραγισμένοι. Δεν επανέρχονται ποτέ. Οι κύκλοι προσδιορίζουν και τις ζωές μας αλλά και τις αποφάσεις μας. Οι κύκλοι των μπλε ματιών της Λιλής επηρέασαν τις αποφάσεις του Φίλιππου, που τους ακολούθησε, εγκαταλείποντας τα πάντα. Οι κύκλοι της κοινωνίας είναι αυτοί που επηρέασαν τις συμπεριφορές του Στέφανου και της Σοφίας, του Στάθη και της Ζωής, ακόμα και της Ζέτας. Κύκλοι, είτε υψηλοί, είτε ταπεινοί, καθόρισαν πορείες και κατέστρεψαν ζωές. Κύκλοι που έγιναν θρύψαλα!
Το βιβλίο θα το βρείτε εδώ: https://www.pigi.gr/?product=mple-kikloi-apo-thripsala
