«Πλημμυρίζουν το μυαλό μου εικόνες παλιές. Πρόσωπα που έρχονται, φεύγουν, ξανάρχονται. Δεν είναι για το καλό μου. Τι νόημα έχει η θύμηση σωμάτων αγαπημένων αν δεν μπορείς να τα κλείσεις στην αγκαλιά σου, να γευτείς το φιλί τους, να νιώσεις την ανάσα τους; Τη μνήμη την έδωσαν οι θεοί για να τυραννιούνται οι πονεμένοι άνθρωποι, τη λησμονιά την τσιγκουνεύτηκαν. Ή μήπως το ανάποδο;»
ΑνδρΩμάχη, λοιπόν. Κόρη βασιλιά, γυναίκα βασιλιά, νύφη βασιλιά, μάνα βασιλιά, ερωμένη βασιλιά, δούλα βασιλιά… Γεμάτη όνειρα και πόθους μπήκε νύφη στην Τροία, γεμάτη απώλειες και σκοτάδι βγήκε σκλάβα από αυτήν. Σκλάβα του γιου εκείνου που σκότωσε τον άντρα της, σκλάβα εκείνου που σκότωσε τον μοναχογιό της.
Η ζωή της Ανδρομάχης, της συζύγου του Έκτορα, ξεδιπλώνεται σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση σε αυτό το πραγματικά συγκλονιστικό βιβλίο και φτάνει κατευθείαν στην καρδιά. Ευρισκόμενη στη δύση της ζωής της, σε ένα ασφαλές(;) περιβάλλον για πρώτη φορά έπειτα από δεκαετίες ολόκληρες, στέκεται πάνω στα τείχη της πόλης κι αναπολεί τα περασμένα. Καλές και κακές θύμησες χορεύουν στο μυαλό της, ζωγραφίζονται πίσω από τα κλειστά της βλέφαρα και αποτυπώνονται μέσα από τον σπαρακτικό λόγο της στις σελίδες, με ένα ύφος που δεν συναντούμε συχνά στα λεγόμενα «επικά μυθιστορήματα». Γλαφυρότητα, λυρισμός, συναίσθημα και παραστατικότητα σχηματίζουν ένα γοητευτικό γαϊτανάκι, το οποίο σε παρασύρει στον ρυθμό του. Συμπάσχεις με την ηρωίδα, τη συμπονάς, θυμώνεις για λογαριασμό της με όσους την εκμεταλλεύτηκαν, ίσως-ίσως μπαίνεις στη θέση της (ειδικά αν είσαι γυναίκα, σκέφτεσαι πως θα μπορούσες, υπό άλλες συνθήκες και εποχές, να ήσουν κι εσύ Ανδρομάχη).
Έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε επικά μυθιστορήματα, περιπέτειες ηρώων και θεών, βιβλία γεμάτα δράση, ένταση και επιβλητικές μάχες. Έχουμε διαβάσει άπειρα βιβλία για τον Τρωικό πόλεμο – από τα… ορίτζιναλ ομηρικά έπη μέχρι το πιο απίθανο spin off του πολέμου ή βιβλία που βασίζονται στους ήρωές του. Ο ανίκητος Αχιλλέας, ο πολυμήχανος Οδυσσέας, ο φιλόδοξος Αγαμέμνονας, ο εξαπατημένος Μενέλαος, ο ηρωικός Έκτορας, ο δειλός Πάρις, ο τραγικός Πρίαμος… Άνδρες, άνδρες, άνδρες… Άνδρες που πολεμούν, που σφαγιάζονται, που κατακτούν, που νικούν και ηττώνται, που παίρνουν σκλάβες και σκοτώνουν εχθρούς, που νιώθουν υποχρεωμένοι να αποδεικνύουν ξανά και ξανά τα ανδραγαθήματα και την κερδισμένη φήμη τους. Συνήθως, τα βιβλία αυτά ξεχειλίζουν τόση τεστοστερόνη, που αναπόφευκτα η πλοκή εστιάζεται στους ανδρικούς χαρακτήρες/πρωταγωνιστές τους.
Και οι γυναίκες; Η Ελένη και η Πηνελόπη είναι ίσως εκείνες που έρχονται πρώτες στο μυαλό μας κάθε φορά. Η πρώτη λόγω του γενικότερου ρόλου της στην Ιλιάδα και η δεύτερη λόγω της στωικής αναμονής της στην Οδύσσεια. Η άπιστη και η πιστή. Σε μια δεύτερη σκέψη, ίσως έρχεται στο μυαλό του γνώστη των ομηρικών επών και η Βρισηίδα, που προκάλεσε τον περιβόητο θυμό του Αχιλλέα. Και η Εκάβη, η μάνα που έχασε τόσους γιους κάτω από τα τύχη της Τροίας. Και φυσικά, η Ανδρομάχη…
Η Ανδρομάχη, που είδε από τα τείχη της Τροίας τον άντρα της να σκοτώνεται και να σκυλεύεται το πτώμα του από τον Αχιλλέα, που είδε τον γιο του Αχιλλέα να πετάει το μονάκριβο βρέφος της από τα ίδια τείχη. Που οδηγήθηκε σκλάβα στην πατρίδα του δολοφόνου του γιου της και αναγκάστηκε να υποκύψει στις ορέξεις του και να γεννήσει τα παιδιά του. Να είναι δακτυλοδεικτούμενη στο παλάτι του και να υπομένει το μίσος, τον φθόνο και την απαξίωση. Να ζει ως σκλάβα, εκείνη η άλλοτε πριγκιποπούλα. Να ικετεύει για θάνατο και να της χαρίζεται ζωή. Πόσες Τρωαδίτισσες δεν είχαν τη μοίρα της Ανδρομάχης; Πόσες δεν έχασαν άνδρες και παιδιά, σφαγιάστηκαν ή βιάστηκαν, οδηγήθηκαν δεμένες στα καράβια των Αχαιών και έγιναν δούλες ή ερωμένες τους; Έχοντας έναν ρόλο κατώτερο και από των ζώων, θεωρούμενες ως ένα ακόμα αντικείμενο και τρόπαιο, χωρίς δικαίωμα λόγου, απόφασης και επιθυμίας; Και πόσες γυναίκες γενικά μέσα στην ιστορία δεν είχαν την ίδια μοίρα με τις Τρωαδίτισσες; Πόσες δεν υπέστησαν τα ίδια δεινά, πόσες δεν αντιμετωπίστηκαν με τον χειρότερο τρόπο, δεν έχασαν κάθε έννοια σεβασμού και αυτοεκτίμησης, δεν είδαν τον ψυχισμό τους να τσακίζεται και να τσαλαπατιέται από τον «αφέντη» τους;
Το βιβλίο αυτό εξιστορεί την ιστορία της Ανδρομάχης, αλλά στο πρόσωπό της βλέπει κανείς όλες τις γυναίκες της Τροίας. Και όλες τις γυναίκες κάθε πόλης που πολιορκήθηκε, κατακτήθηκε, καταστράφηκε και άφησε πίσω της μόνο ανθρώπινα κορμιά, θρήνο, πόνο και απώλεια. Κάθε γυναίκα θα μπορούσε δυνητικά να είναι μια Ανδρομάχη. Μια Ανδρ-ω-μάχη, καθώς η ζωή της δεν είναι τίποτα άλλο από μια συνεχόμενη μάχη με τους άνδρες. Μια ζωή που σημαδεύτηκε από άνδρες, αγαπημένους και μισητούς, φίλους και εχθρούς. Ένα βιβλίο που πραγματικά αξίζει να διαβαστεί, είτε αγαπάτε την ιστορία του Τρωικού πολέμου, είτε είστε οπαδός του φεμινιστικού κινήματος, είτε σας αρέσουν τα βιβλία με μυθολογικές γυναίκες ηρωίδες, είτε σας αρέσουν γενικά τα καλά βιβλία. Προσωπικά, είναι σπάνιες οι φορές που ένα βιβλίο σχετικά μικρό σε όγκο κατάφερε να κάνει τόσο μεγάλο θόρυβο μέσα μου. Είναι σπαρακτικό, είναι υπέροχο, είναι συγκλονιστικό. Είναι ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ με όλα τα γράμματα κεφαλαία!
Βρείτε το βιβλίο εδώ: Ανδρωμάχη
