Κείμενο: Μαρία Μπακάρα
Επιμέλεια: Χρύσα Βασιλείου
Από τις Εκδόσεις Καστανιώτη κυκλοφόρησε πρόσφατα το νέο βιβλίο του Πολυχρόνη Κουτσάκη, με τίτλο Ο Αναπληρωματικός Άγιος Βασίλης. Πρόκειται για ένα παιδικό-προεφηβικό βιβλίο με θέμα τα Χριστούγεννα, όπως γίνεται άλλωστε ξεκάθαρο και από τον τίτλο του. Είναι όμως όντως έτσι τα πράγματα; Τόσο ξεκάθαρα; Νομίζω πως η απάντηση βρίσκεται στο διαχρονικό ερώτημα: αναγνώστης γεννιέσαι ή γίνεσαι;
Ο πρωταγωνιστής του βιβλίου, ο Μπάμπης, ζει απομονωμένος από τους ανθρώπους και την τεχνολογία. Μέχρι που η αγαπημένη του ξαδέλφη, η Μάρθα, η οποία είναι γραμματέας του Άγιου Βασίλη, του ζητάει μία τεράστια χάρη. Ο Άγιος Βασίλης είναι άρρωστος και τα Χριστούγεννα πλησιάζουν. Ο Μπάμπης πρέπει να βοηθήσει παίρνοντας τη θέση του, ώστε κανένα παιδί να μη μείνει χωρίς δώρο. Τι θα συμβεί όμως όταν όλοι ανακαλύψουν ποιος πραγματικά είναι ο Μπάμπης;
Η χωροχρονοτοποθέτηση της ιστορίας μοιάζει να είναι η αφορμή -ίσως και όχι- ώστε ο συγγραφέας να χτίσει μία ιστορία γύρω από διαχρονικά, αλλά και σύγχρονα ζητήματα. Πρόκειται για μία ιστορία η οποία βοηθάει το παιδί-αναγνώστη να ανακαλύψει και να σκεφτεί κριτικά διάφορα ζητήματα -τα οποία ίσως θεωρεί πως δεν το αφορούν- στην πορεία του προς την ενηλικίωση. Η κλιματική αλλαγή, τα fake news, οι εργοδοτικές αυθαιρεσίες, οι τρόποι με τους οποίους επιτελούνται οι διάφορες ταυτότητες που μας συγκροτούν ως υποκείμενα μοιάζουν ως ζητήματα δύσκολα, τα οποία δεν θα έπρεπε να αφορούν τα παιδιά. Ως ενήλικοι, συχνά έχουμε την τάση να αντιμετωπίζουμε τους ανήλικους -ιδιαιτέρως όσους βρίσκονται στο στάδιο της προεφηβείας- ως άτομα με μη σωστή αντίληψη, τα οποία χρειάζονται ωραιοποιημένες οδηγίες χρήσης της ζωής. Όμως τα παιδιά είναι απλώς μικρότερης ηλικίας συνοδοιπόροι μας στη ζωή. Σίγουρα θέλουν τη φροντίδα μας – και τι πιο υπέροχο από το να ανακαλύψουν τα μονοπάτια που επιθυμούν να ακολουθήσουν, βοηθώντας τα να αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη.
Το βιβλίο Ο Αναπληρωματικός Άγιος Βασίλης αυτό επιχειρεί να κάνει, με έναν παράξενα ξεκάθαρο αλλά και άρρητο τρόπο. Η όμορφη εικονογράφηση της ταλαντούχας Δέσποινας Γιαννακάκη δένει αρμονικά με τον τόσο χαρακτηριστικό λόγο του Κουτσάκη και προσωπικά με έπεισε πως πρόκειται για ένα βιβλίο που πρέπει να διαβαστεί πολλές φορές, απ’ όλες τις ηλικίες. Ομολογώ πως βρίσκομαι στην τρίτη του ανάγνωση.
Και τελικά, αναγνώστης γεννιέσαι ή γίνεσαι; Στην πραγματικότητα, δεν έχω την απάντηση. Ξέρω μόνο πως τα βιβλία του Πολυχρόνη Κουτσάκη με καθόρισαν ως αναγνώστρια. Ξέρω πως στις πιο δύσκολες στιγμές μου σε εκείνα προστρέχω. Ξέρω πως όταν έπιασα στα χέρια μου τον Αναπληρωματικό Άγιο Βασίλη, φοβήθηκα. Πίστεψα ότι δεν θα διαβάσω την πένα που τόσο αγαπώ, γιατί αυτή τη φορά η ιστορία έχει γραφτεί για παιδιά – και μάλιστα στην προεφηβεία. Ξέχασα όμως πως ο Κουτσάκης δεν γράφει για παιδιά ή μεγάλους, για ενήλικες ή ανήλικους, αλλά για αναγνώστες, για όσους αγαπούν τις ιστορίες και τους τσαλακωμένους ήρωες. Βουτάει με μανία σε θέματα που δεν αγγίζονται απλοϊκά και σε αφήνει να ανακαλύψεις το πόσο σε αφορούν. Λοιπόν, μπορεί να μην έχω την απάντηση στο εάν γεννιέσαι ή γίνεσαι αναγνώστης, όμως ο Πολυχρόνης Κουτσάκης με αυτό του το βιβλίο μπορεί να δημιουργήσει αναγνώστες. Δώστε λοιπόν την ευκαιρία στους μικρούς εκκολαπτόμενους βιβλιοφάγους να γίνουν αναγνώστες, παρέα με τον Αναπληρωματικό Άγιο Βασίλη.
Καλά Χριστούγεννα!
