Δεν είσαι εδώ, του Πολυχρόνη Κουτσάκη,
εκδόσεις Πατάκη
Ο Γιώργος Δάντης εξαφανίζεται. Η αγαπημένη του, Ρέα, και ο κολλητός του φίλος, Νικ, δε θέλουν να πιστέψουν αυτό που όλο το σχολείο και η πόλη φοβούνται – ότι ο Γιώργος είναι νεκρός.
Οι γονείς τους, η αστυνομία, παλιοί και νέοι μεγάλοι εχθροί, όλοι θέλουν να τους αναγκάσουν να σταματήσουν να ψάχνουν.
Την ίδια ώρα, ο Γιώργος, ανήμπορος, αιχμάλωτος του πιο αδίστακτου ανθρώπου στην Ελλάδα, νιώθει πως είναι αδύνατον να βγει ζωντανός από το υπόγειο τούνελ όπου κρατείται.
Τρεις απελπισμένοι έφηβοι. Δεν υπάρχει κανείς πιο επικίνδυνος από τον απελπισμένο.
Κείμενο: Μαρία Μπακάρα
Επιμέλεια: Άρτεμις Βελούδου-Αποκότου
Το Read to Death διαβάζει το τρίτο μέρος της Τριλογίας της Κρήτης «Δεν είσαι εδώ» του Πολυχρόνη Κουτσάκη, από τις εκδόσεις Πατάκη.
Ο Πολυχρόνης Κουτσάκης είναι ένας από τους αγαπημένους μου συγγραφείς, ίσως ο πιο αγαπημένος μου σύγχρονος συγγραφέας. Έχοντας διαβάσει όλα του τα βιβλία, πάντα ξεχώριζα το «Αυτό που σου ξεφεύγει», το οποίο έμενε πρώτο στην καρδιά μου ακόμη και μετά την ανάγνωση του κορυφαίου «Baby Blue» και του μοναδικού «Καιρός για Ήρωες». Και ήρθε το τρίτο βιβλίο από την Τριλογία της Κρήτης για να μου δώσει γροθιά, να σταματήσει τον χρόνο γύρω μου και να νοηματοδοτήσει τα πάντα διαφορετικά.
«Δεν είσαι εδώ» κραυγάζει ο τίτλος του βιβλίου και μαζί του το κραυγάζουν όλοι του οι ήρωες. Η Ρέα για τον Γιώργο, ο Γιώργος για τη Ρέα, ο Νικ για τη Βάλια, η Βάλια για την αγάπη, η Ζέτα γι’ αυτό που αναζητά, οι γονείς για τα παιδιά τους και όλοι εμείς για τους αγαπημένους μας ήρωες όταν ολοκληρώνεται η ιστορία. Όταν διαβάζεις τη λέξη ‘τέλος’ απλώς δεν μπορείς να συνειδητοποιήσεις αυτό που μόλις διάβασες, για πολλούς λόγους.
Η ιστορία ξεδιπλώνει τη συνέχεια της κόντρας του Γιώργου Δάντη με τον αιώνιο εχθρό του, τον μαφιόζο Ευγένιο Καλίν. Μια κόντρα που τους έφερε αντιμέτωπους και στα δύο προηγούμενα βιβλία της τριλογίας. Αυτή τη φορά όμως ο Γιώργος έχει εξαφανιστεί και η παρέα του, οι φίλοι του και η οικογένεια του προσπαθούν να συνεργαστούν -ανεπιτυχώς στις περισσότερες περιπτώσεις- ώστε να ανακαλύψουν τι του συνέβη. Παρακολουθούμε τις εξελίξεις του βιβλίου μέσα από τα μάτια της Ρέας, του Γιώργου και του Νικ, όπου ο καθένας περιγράφει τα γεγονότα με τον δικό του τρόπο και μέσα από τη δική του οπτική.
Πρόκειται για ένα βιβλίο που εμβαθύνει εξαιρετικά στην ψυχολογία των ηρώων –περισσότερο από τα δύο προηγούμενα της τριλογίας- και με φροντίδα στη λεπτομέρεια εκτυλίσσεται ένα αστυνομικό κυνηγητό στο οποίο δύσκολα θα υπάρξουν νικητές. Καθώς η ανάγνωση προχωράει διαπιστώνουμε την εξελικτική ροή, τόσο σε σχέση με τα γεγονότα όσο και με τους ήρωες, καθώς τους συναντάμε ωριμότερους και εμπειρότερους, γεγονός φυσιολογικό εάν σκεφτούμε τι έχουν περάσει, και αυτό αποτελεί ένα γοητευτικό στοιχείο μέσα στο βιβλίο. Δεν αφήνει τους αναγνώστες να βαρεθούν, αλλά δείχνει και τη φροντίδα που έδειξε ο συγγραφέας. Οι χώροι –που περιγράφονται με εξαιρετική προσοχή στις λεπτομέρειες- μοιάζουν πιο κλειστοφοβικοί από ποτέ, απόλυτα σκοτεινοί και συνυφασμένοι με την πλοκή και το ύφος του βιβλίου. Ακόμα και εάν ο Γιώργος μας γνωστοποιεί, μέσα από τους μονολόγους και τις σκέψεις του, τι του συνέβη, στην πραγματικότητα την αλήθεια τη μαθαίνουμε στις τελευταίες σελίδες.
Ένα αστυνομικό μυθιστόρημα οφείλει να είναι βαθιά κοινωνικό. Αυτό ακριβώς είναι το «Δεν είσαι εδώ», όπως και τα δύο προηγούμενα βιβλία της τριλογίας. Ο αναγνώστης γνωρίζει άριστα τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες της εποχής, πιο συγκεκριμένα των Χανίων και κατανοεί τις αλλαγές που έφερε η κρίση και η φθορά στους ανθρώπους. Μέσα στο βιβλίο συναντάμε το γκρίζο. Όχι άσπρο ή μαύρο, όχι ανθρώπους μόνο καλούς ή μόνο κακούς, αλλά ανθρώπους γκρίζους. Που κάνουν λάθη, σωστά, σφάλματα. Ζητούν συγχώρεση ή δε μετανιώνουν ποτέ. Γιατί η ζωή είναι επιλογές και κάθε επιλογή έχει το κρίμα της, έχει συνέπειες που οφείλεις να πληρώσεις. Μάλλον όμως είναι χειρότερο να πληρώσεις για μια επιλογή που δεν ήταν δική σου 100{e9c861ab68a868f50764c616c8b6bad4f2b058ac94ea9e1978ce6c69f020bbaf} αλλά κατασκευασμένη από τα πρέπει της κοινωνίας. Ο κύριος Κουτσάκης αρέσκεται, νομίζω, να γράφει -είτε με ρητό είτε με άρρητο τρόπο- για το πόσο εύκολο είναι να φυσικοποιούμε τα αίτια των επιλογών μας και των επιθυμιών, αλλά και για τον τρόπο με τον οποίο αποποιούμαστε τις ευθύνες μας. Μας αρέσει να σκεφτόμαστε πόσο καλοί άνθρωποι είμαστε, πόσο βοηθάμε τους γύρω μας, πόσο σημαντικότεροι είμαστε ως πιο ενάρετοι, ως ήρωες. Όμως στο τέλος της ημέρας, ποιος είναι άραγε ο ήρωας; Στο τέλος αυτού του βιβλίου, στο τέλος της Τριλογίας της Κρήτης, ποιος θα είναι ο ήρωας; Προσωπικά πιστεύω –δεν θεωρώ, απλώς πιστεύω- πως ήρωας αυτής της ιστορίας είναι εκείνος που έμεινε πιο κοντά στον χαρακτήρα του, στα θέλω του, στην ηθική του που είναι τόσο δική του, τόσο προσωπική, τόσο γενναία, που τη δύσκολη ώρα επιλέγει, πράττει και ποτέ, ποτέ δεν αποποιείται τις ευθύνες του, τις συνέπειες των πράξεων του με τις οποίες πορεύεται. «Ν’ αγαπάς την ευθύνη να λες ‘εγώ, εγώ μονάχος μου θα σώσω τον κόσμο. Αν χαθεί, εγώ θα φταίω’».
Οι φορές που έκλεισα το συγκεκριμένο βιβλίο, καθώς δεν μπορούσα να συνεχίσω την ανάγνωσή του, γιατί με κατασπάραζε η δύναμη και η αλήθεια του, ήταν αμέτρητες. Όταν ο Νικ ήρθε σε αντιπαράθεση με τον πατέρα του, όταν ξανασυναντιέται με τη Βάλια, όταν η Ρέα μιλάει με τον πατέρα της, όταν η εικόνα του Γιώργου εμφανίζεται στην τηλεόραση και ο φίλος του παρακολουθεί, όταν συνειδητοποιείς την απολυτότητα του έρωτα κατανοώντας, αντικρίζοντας πόση μοναξιά και παγωμάρα μπορεί να προκαλέσει. Γιατί το «Δεν είσαι εδώ» είναι ένα εξαιρετικό αστυνομικό μυθιστόρημα, την ίδια στιγμή που είναι άκρως κοινωνικό, ερωτικό, πολύπλευρα φιλοσοφικό και στοχαστικό. Γιατί βλέπεις την αγάπη παντού στις σελίδες του. Γιατί είναι τόσο ανατρεπτικό, αλλά και ρεαλιστικό ταυτόχρονα. Καλογραμμένο, φροντισμένο, άψογο. Ίσως το πιο εσωτερικό βιβλίο του Πολυχρόνη Κουτσάκη.
Θέλοντας να απαντήσω στο ερώτημα, ποιος είναι ο μεγαλύτερος έρωτας μέσα στο βιβλίο, η απάντηση είναι ξεκάθαρη για εμένα. Ο έρωτας εκείνος που σε έχει κατακλύσει τόσο απόλυτα, ώστε η απώλεια του να είναι ικανή να σε κάνει να χάσεις εκείνο που δεν χάνεται ποτέ, την ελπίδα. Ο έρωτας εκείνος που σε κάνει να λατρεύεις τον άλλον τόσο απόλυτα, ώστε να αγαπάς τα σκοτάδια του, τα λάθη του, να στερείσαι την κανονικότητα σου, απλώς και μόνο για να του απλώσεις το χέρι.
Ο Πολυχρόνης Κουτσάκης είναι ένας εξαιρετικός, ένας κορυφαίος συγγραφέας. Αν όχι για το πόσο πολυγραφότατος είναι, αν όχι για τα εξαιρετικά ψυχογραφήματα που στήνει, αν όχι για τις ενδιαφέρουσες ιστορίες του και τον άριστο τρόπο που χειρίζεται την αστυνομική πλοκή, αν όχι για τους ήρωες που δημιουργεί –τόσο απόλυτα ανθρώπινοι- είναι ένας σπουδαίος λογοτέχνης γιατί έγραψε: «Το μόνο πραγματικά ιερό πράγμα που έχω γνωρίσει μέχρι τώρα στη ζωή μου είναι τα καλά λογοτεχνικά βιβλία, τίποτα άλλο. Όταν τα ανοίγω αισθάνομαι σαν να με έχουν καλέσει στο σπίτι τους, για να μιλήσουμε πρόσωπο με πρόσωπο, οι πιο ενδιαφέροντες άνθρωποι που έζησαν ποτέ. Με έχουν καλέσει για να μου διηγηθούν τις ιστορίες τους».
